Zapraszając do dalszej lektury tego tekstu, obiecujemy dać odpowiedź na pytania zawarte w tytule oraz na kilka kolejnych związanych z tematem zachowku, od dawna osadzonego w naszym prawie. Określa się go również mianem instytucji, ze względu na ilość i różnorodność sytuacji, w jakich jest wypłacany.
Spis treści:
- Co to jest zachowek
- Komu się on należy?
- Jak uzyskać zachowek?
- Ile może wynieść zachowek
Co to jest zachowek
Jest on formą ochrony finansowej najbliższego kręgu rodzinnego spadkodawcy, w sytuacji gdy dziedziczy po nim inna osoba, nie zaś ci, którzy dziedziczyliby po nim ustawowo lub też zapisana część spadku dla danej osoby jest niższa, niż wynikałoby z dziedziczenia ustawowego. Jest to rodzaj zabezpieczenia finansowego, więc nie można dzięki temu odziedziczyć przedmiotów o dużej wartości materialnej albo sentymentalnej. Można za to otrzymać go wyłącznie w formie pieniężnej.
Komu jest on przynależny?
Kilku określonym grupom osób, są nimi zstępni, wstępni i małżonek. Również osoby przysposobione, mają prawo do zachowku, podobnie jak osoby przysposabiające. Warto jednak pamiętać, że w sytuacji gdy spadkodawca pozostawia i rodziców i dzieci, tylko te ostatnie są powołane do dziedziczenia, więc tylko one mają prawo do zachowku.
Jak uzyskać zachowek?
Pierwszym krokiem jest wezwanie osoby zobowiązanej do dobrowolnej zapłaty. Najczęściej będzie to: spadkobierca/cy, zapisobiercy windykacyjni, osoby obdarzone darowizną. Następnie można to zrobić na drodze sądowej, gdy wystąpimy z powództwem o zapłatę. Przedawnienie tego roszczenia, następuje po pięciu latach od śmierci spadkodawcy lub ogłoszenia jego testamentu. Do zachowku nie wliczają się drobne darowizny, darowizny dokonane przed dziesięciu i więcej laty, tylko na rzecz osób niebędących spadkobiercami i nieuprawnionych do zachowku.
Jeśli obdarowany jest sam uprawniony do zachowku to wówczas, jest zobowiązany do wypłaty zachowku tylko w granicach wzbogacenia się skutkiem otrzymanej od spadkodawcy darowizny.
Do wzbogacenia wlicza się również spłatę długów obdarowanego. Suma do zapłaty będzie kwotą tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jej/jego własny zachowek. Obdarowany może też wydać innym uprawnionym do zachowku przedmiot darowizny.
Ile może wynieść zachowek
W myśl art. 991 Kodeksu Cywilnego wysokość zachowku to 1/2 wartości udziału spadkowego, który przypadałby spadkobiercy przy dziedziczeniu ustawowym i 2/3 wartości udziału spadkowego, w sytuacji, gdy spadkobiercą jest osoba trwale niezdolna do pracy bądź małoletnia.
Powszechnie stosuje się wzór obliczania zachowku, który został opracowany przez B. Kordasiewicza:
Zachowek = 1/2 lub [2/3] × a × (b+c),
gdzie: Zachowek – wysokość należnego zachowku,
1/2 lub [2/3] – współczynnik wynikający z art. 991 KC,
a – wysokość udziału spadkowego należnego uprawnionemu przy dziedziczeniu z ustawy,
b – czysta wartość spadku,
c – wartość darowizn doliczanych do spadku dla potrzeb obliczenia zachowku (art. 994–995 KC).
Kto jest nieuprawniony do otrzymania zachowku
- osoby uznane za niegodne dziedziczenia,
- osoby, które zrzekły się praw do dziedziczenia na podstawie podpisanej umowy w formie aktu notarialnego,
- spadkobiercy odrzucający spadek,
- małżonek będący ze spadkodawcą w separacji, albo gdy został złożony pozew z jego wyłącznej winy,
- zachowku nie otrzymają również osoby, które przed śmiercią spadkodawcy otrzymały od niego darowizny w wysokości równej zachowkowi lub wyższej,
- grupą nieuprawnioną do otrzymania zachowku jest rodzeństwo.
Zachowku nie otrzyma osoba wydziedziczona czyli, ta, która w myśl art. 1008 Kodeksu Cywilnego:
- wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego;
- dopuściła się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci;
- uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Na wszelkie Twoje wątpliwości związane z tematem zachowku, bądź innymi aspektami prawnymi chętnie odpowiemy. Skontaktuj się z naszą kancelarią już teraz.
Autor: Sylwia Chruścińska