Zaprzeczenie ojcostwa

Spis treści:

1. Co mówi kodeks
2. Kto, kiedy i kogo pozywa?
3. Co powinien zawierać pozew o zaprzeczenie ojcostwa?
4. Czy można zaprzeczyć ojcostwu po latach?
5. Co jest dowodem na zaprzeczenie ojcostwa?
6. Postępowanie i wyrok
7. Okoliczności termin i procedura zaprzeczenia uznania ojcostwa
8. Jakie są skutki wyroku

Ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa 

W poniższym artykule pragniemy dać odpowiedzi na między innymi takie pytania: kiedy i kto może złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa? Czy można złożyć taki pozew po upływie wyznaczonego terminu i kto może to wówczas zrobić? Przedstawimy też procedurę zaprzeczenia uznania ojcostwa.

Co mówi kodeks

Artykuł 62 § 1 i 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego stanowi, że za dziecko męża matki uznaje się to urodzone w trakcie trwania małżeństwa, lub przed upływem 300 dni od jego ustania, lub unieważnienia. Jeśli narodziny nastąpiły przed upływem wyżej wymienionego terminu, lecz po zawarciu przez matkę kolejnego związku domniemywa się, iż ojcem jest kolejny partner.

Wyjątek stanowi sytuacja zastosowania do poczęcia dziecka wspomaganych procedur medycznych, na które wyraził zgodę pierwszy z mężów. Jedynym dostępnym w polskim prawie sposobem na obalenie powyżej opisanych domniemań jest wszczęcie postępowania o zaprzeczenie ojcostwa.

Kto, kiedy i kogo pozywa?

Niewiele osób może złożyć pozew o zaprzeczenie ojcostwa – może to uczynić samo dziecko, jego matka, domniemany ojciec oraz prokurator. Nie można zaprzeczyć ojcostwa dziecka pozamałżeńskiego, ani w trakcie ciąży.

W sytuacji całkowitego ubezwłasnowolnienia męża matki z powództwem wystąpić może jego opiekun prawny (przedstawiciel ustawowy). Dziecko może wnieść taki pozew po osiągnięciu pełnoletności. W uzasadnionych przypadkach, gdy sytuacja dotyczy dziecka małoletniego, z pozwem takim może wystąpić prokurator.

Pozew wnoszony jest przeciwko wszystkim pozostałym osobom, co oznacza że:

• gdy powodem jest mąż matki, pozywa on matkę i dziecko
• gdy powodem jest matka, pozywa męża i dziecko
• jeśli pozywa prokurator, pozwana zostaje matka, dziecko oraz mąż matki dziecka.

Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa inne terminy do wniesienia powództwa dla męża matki i matki, a inny dla dziecka. Zarówno mąż matki, jak i ona sama mogą wnieść pozew w ciągu roku, licząc od dnia, w którym dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

W przypadku całkowitego ubezwłasnowolnienia męża matki termin wniesienia powództwa liczony jest od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego. Jeśli przedstawiciel ten otrzyma informację, iż dziecko nie pochodzi od męża matki, wówczas roczny termin na wniesienie powództwa jest liczony od uzyskania tej informacji.

Jeśli jednak dziecko osiągnęło pełnoletniość, z powództwem wystąpić już nie można. Podobnie nie można tego uczynić, jeśli dziecko zmarło, chyba że zmarło podczas postępowania i dalej jest ono prowadzone przez jego zstępnych.

Samo dziecko może wszcząć postępowanie od dnia, w którym dowiedziało się, że nie pochodzi od męża matki. Jeśli było wówczas niepełnoletnie, termin ten liczy się od dnia osiągnięcia pełnoletności. W sytuacji, gdy rodzice zmarli w sądzie reprezentuje ich kurator.

Termin wniesienia powództwa o zaprzeczenie ojcostwa jest terminem nieprzekraczalnym, co oznacza, że nie może zostać przywrócony, a jego upływ sąd uwzględnia z urzędu.

Co powinien zawierać pozew o zaprzeczenie ojcostwa?

• dane osobowe stron
• prywatne badania DNA i/lub zeznania świadków
• odpis aktu urodzenia dziecka
• inne zaświadczenia medyczne

Pozew doręczany jest przez sąd, pozwany zobowiązany jest do udzielenia odpowiedzi w ciągu 14 dni, następnie wyznaczana jest rozprawa. Przy sporządzaniu pozwu warto skorzystać z pomocy adwokata.

Czy można zaprzeczyć ojcostwu po latach?

Tak, może się to stać, jeśli prokurator otrzyma wniosek od którejkolwiek ze stron o wytoczenie pozwu, co może uczynić w dowolnym terminie. Wniosek powinien zawierać argumenty przemawiające za zasadnością rozpoczęcia postępowania. Wniosek taki jest wolny od opłat.

Konieczne jest przedstawienie dowodu potwierdzającego, iż pozwany mężczyzna nie jest biologicznym ojcem dziecka – najlepiej załączając wyniki testu DNA na ojcostwo. Prokurator może nie złożyć wniosku i jego decyzja jest ostateczna. W trakcie procesu sąd może zlecić odrębne dodatkowe badania. Prokurator może też wszcząć postępowanie z urzędu, jeśli pozyska informację o takiej potrzebie podczas prowadzenia innej sprawy.

Co jest dowodem na zaprzeczenie ojcostwa?

Dowodem mogą być zarówno badania DNA jak i zeznania stron i świadków.

Materiał genetyczny pobiera się od domniemanego ojca, aby porównać go z materiałem genetycznym dziecka. Działanie to wymaga uzyskania przez sąd zgody wszystkich stron. Zgoda taka może nie zostać udzielona przez którąś ze stron, warto mieć jednak na uwadze, że może to zostać uznane za okoliczność działającą na niekorzyść strony, która zgody nie udzieliła.

Postępowanie i wyrok

Musi zostać wszczęte odrębne postępowanie sądowe o zaprzeczenie ojcostwa. Sąd Rejonowy może również rozpatrzyć sprawę pod nieobecność stron. Jego decyzja działa wstecz, co powoduje, że wtedy ustaje:

• władza rodzicielska,
• prawo do dziedziczenia,
• obowiązek alimentacyjny męża
• dziecko zaś uzyskuje nazwisko matki, jakie nosiła w czasie urodzenia dziecka.

Okoliczności, termin i procedura ustalenia bezskuteczności uznania ojcostwa

Zgodnie z artykułem 78 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mężczyzna, który wcześniej uznał dziecko może w ciągu roku od dnia, w którym pozyska informacje, iż dziecko od niego nie pochodzi wszcząć postępowanie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa.

Jeśli dziecko zostało uznane przed swoim urodzeniem wyżej wspomniany termin biegnie od dnia jego narodzin.

Z powództwem mogą wystąpić:

• mężczyzna, który uznał dziecko
• matka dziecka
• samo dziecko
• prokurator

Postępowania nie rozpoczyna się, gdy dziecko osiągnęło pełnoletność lub zmarło, chyba że umarło już w trakcie postępowania. Wówczas praw dochodzą jego zstępni. Gdyby jednak uznanie ojcostwa nastąpiło dopiero po śmierci dziecka powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, powinno być wytoczone nie później niż do dnia, w którym dziecko uzyskałoby pełnoletność. Natomiast w razie uznania ojcostwa po śmierci dziecka, jeśli pozywa prokurator, pozywa ustanowionego na miejsce dziecka kuratora. Sprawę podobnie jak przy zaprzeczeniu ojcostwa, rozpatruje Sąd Eejonowy.

Jakie są skutki ustaleń

Ustaje trwale i wstecz to jest od momentu narodzin dziecka stosunek między nim a dotychczasowym ojcem. Pojawia się więc możliwość uznania dziecka przez innego mężczyznę, gdyż ojciec staje się nieznany. Ustaje też wzajemny obowiązek alimentacyjny i następuje wyłączenie z procesu dziedziczenia. Wówczas też dziecko traci prawo do nazwiska ojca i zyskuje prawo do nazwiska matki. Po uprawomocnieniu się wyroku zostaje sporządzony dla dziecka nowy akt urodzenia.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, masz inne pytania i wątpliwości, skontaktuj się już teraz z naszą Kancelarią.